We maken elke dag allemaal veel mondelinge afspraken. Met vrienden, winkeliers, onze collega’s en onze werkgever bijvoorbeeld. Ook ondernemers maken aan de lopende band mondelinge afspraken. Maar wanneer is een mondelinge afspraak ook een overeenkomst? Wanneer is een mondelinge overeenkomst geldig? En welke afspraken kunt u beter schriftelijk vastleggen? Ik leg het u in dit artikel graag uit.
Een mondelinge overeenkomst
Een mondelinge afspraak is alleen een overeenkomst als er door de afspraak een rechtsgevolg optreedt. Als er iets van eigenaar verandert bijvoorbeeld, of als iemand een dienst levert. Als u met een vriend afspreekt om morgen naar de film te gaan is dat geen overeenkomst, maar als u de kaartjes koopt sluit u met de bioscoop wel een overeenkomst.
Hoe komt een mondelinge overeenkomst tot stand?
Een overeenkomst komt juridisch gezien tot stand door een aanbod en de acceptatie (in de wet: aanvaarding) van dat aanbod. Overeenkomsten zijn vormvrij, tenzij de wet iets anders voorschrijft. Zij kunnen dus zowel mondeling, schriftelijk als stilzwijgend tot stand komen. En een mondelinge afspraak hoeft dus ook niet schriftelijk te worden bevestigd om geldig te zijn.
Bijvoorbeeld: als u mijn horloge mooi vindt en zegt dat u hem wel voor 100 euro zou willen kopen en ik antwoord dat dat prima is, hebben wij al een rechtsgeldige mondelinge overeenkomst. Wil ik bij nader inzien afzien van de koop? Dan kunt u die koop afdwingen,(eventueel via de rechter.
In principe kunnen alle overeenkomsten mondeling tot stand komen, dus ook arbeidscontracten, overeenkomsten van opdracht of huurovereenkomsten.
Wanneer is een mondelinge overeenkomst geldig?
Een mondelinge overeenkomst is alleen geldig als het aanbod direct wordt geaccepteerd. Gaat daar een dag overheen, zonder dat er om uitstel is gevraagd? Dan kan degene die het aanbod deed onder de overeenkomst uit. Dat kan hij ook als de andere partij het aanbod in eerste instantie had afgewezen, maar het later toch wil accepteren. Willen beide partijen de overeenkomst op dat moment nog steeds sluiten? Dan kan dat uiteraard gewoon.
Wanneer is een mondelinge overeenkomst niet geldig?
Niet iedere mondelinge overeenkomst is geldig. Bij de aankoop van een woonhuis van een bedrijf door een particulier bijvoorbeeld, schrijft de wet voor dat de koop alleen geldig is als deze schriftelijk wordt vastgelegd. Ook bepaalde afspraken tussen werkgevers en werknemers (onder meer over de proeftijd en een concurrentiebeding) moeten altijd schriftelijk worden vastgelegd.
Daarnaast gelden voor mondelinge overeenkomsten dezelfde algemene beperkingen als voor schriftelijke overeenkomsten. Zo mogen zij niet in strijd zijn met de wet, goede zeden of openbare orde. En als er bij een van de partijen sprake was van dwaling, kan ook een mondelinge overeenkomst vernietigbaar zijn.
Nadelen van een mondelinge overeenkomst
Feitelijk sluiten we elke dag heel veel mondelinge overeenkomsten. Als we een brood kopen bij de bakker bijvoorbeeld. Ook de overeenkomst met uw glazenwasser is waarschijnlijk mondeling, net als de overeenkomst over uw biertje in de kroeg op vrijdagavond.
In de meeste gevallen leveren deze mondelinge overeenkomsten geen problemen op. U had trek in een biertje, de barkeeper wil het graag voor u tappen en u betaalt ervoor. Daar is echt geen schriftelijk contract voor nodig. Maar als de financiële belangen groter worden leveren mondelinge overeenkomsten vaak wel problemen op. Vooral als een van de partijen vindt dat afspraken niet, niet volledig of niet correct zijn nagekomen.
Deze partijen lopen dan vaak tegen een bewijsprobleem aan. En daarmee wordt het moeilijk om de overeenkomst (via de rechter) af te dwingen. In een procedure gaat het er namelijk niet om wie er gelijk heeft, maar wie zijn gelijk kan bewijzen. De partij die stelt een overeenkomst te hebben, moet dus bewijzen dat die overeenkomst er is én wat er is afgesproken. Dat is bij een mondelinge overeenkomst vaak niet eenvoudig, zeker als er geen getuigen zijn en er ook nog geen praktische uitvoering aan de overeenkomst was gegeven.
Als advocaat help ik u uiteraard graag als u een conflict hebt over een mondelinge overeenkomst. Maar toch zou ik u willen adviseren om, zeker als het financieel belang groter is, afspraken zo veel mogelijk schriftelijk vast te leggen. Een echt contract is daarbij echt lang niet altijd nodig. Afspraken zijn tegenwoordig eenvoudig schriftelijk vast te leggen, bijvoorbeeld via e-mail of (desnoods) WhatsApp.
Ondernemers doen er beter aan om gemaakte afspraken van enig financieel belang altijd schriftelijk vast te leggen. Zowel met klanten als met zakenpartners en het personeel. Ik vertel u graag welke documenten u daarbij goed kunt gebruiken.
mr. C.J. Bungay
